دادگاه«موت کورت» داده‌های خوبی برای دانشجویان و دستگاه سیاست خارجی دارد

محمدعلی بصیری، در نشست خبری دادگاه شبیه‌سازی «موت کورت» (محاکمه سران رژیم صهیونیستی) که در سالن شهید حاج قاسم سلیمانی دانشگاه اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: استفاده از ابزار حقوق بین‌الملل از جمله حقوق بشر چند دهه در دنیا، کشورها و خصوصاً قدرت‌های بزرگ به صورت ابزاری و دوگانه بوده و گرچه اساس حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بر اساس عدالت و عدم تبعیض کاربردی آن بین کشورها است، ولی عملاً ارزیابی چند دهه نشان دهنده این است که اساساً بر محور عدالت و عدم تبعیض نبوده و بیشتر کاربرد ابزار سیاسی بر اساس محور قدرت، سلطه و زیاده‌خواهی بوده است.

وی افزود: در دهه‌های اول انقلاب دیدگاه عمده مسئولین این بود که به دلیل اینکه نظام و حقوق بین‌الملل ساخته دست قدرت‌ها است، حضور و مداخله ما جز ضرر دستاورد دیگری برایمان نداشته است، ولی بعدها این منطق پذیرفته شد که اگر ما خواهان تغییر اوضاع هستیم و آن را ناعادلانه می‌دانیم، لازم است که از این ابزارها از جایگاه و منطق خودمان دفاع کنیم و ابن امر در دهه‌های دوم و سوم ورود پیدا کرد ولی امروز که ما وارد دهه پنجم شده‌ایم، همچنان در این زمینه با خلاء مواجه و با تأخیر ورود کرده‌ایم که سبب شده کادر لازم، تحقیقات لازم و نمونه‌های میدانی لازم را نداشته و کشور از این منظر در فشار و لطمه باشد.

رئیس گروه پژوهشی چهره دیگر حقوق بشر، یادآور شد: هدف در سال‌های اخیر این است که این روند را با ایجاد پژوهشگاه‌ها، گروه‌های پژوهشی و رشته‌های تخصصی در کشور برای جبران این ضعف و خلاء، سرمایه‌گذاری و توسعه داده شود. اگر دنیا دارد برای ما به عنوان جنگ ترکیبی از ابزارهای دیپلماسی، اقتصادی، رسانه، فرهنگی و حقوق بشری استفاده می‌کند، ما نیز باید بتوانیم این خلاء را در این زمینه جبران کنیم. سومین مسئله این است که ما امروز برای مطرح کردن آرمان‌های انقلاب اسلامی مجبور به استفاده از ابزارهایی هستیم که توسط دیگران بر علیه ما به کار می‌رود. امروز اگر ابزار حقوق بشر به عنوان دوگانه به کار می‌رود، با همین تکنیک‌ها می‌توانیم با این شیطنت‌ها مقابله کرده و ضعف‌های خود را کاهش بدهیم.

بصیری گفت: نکته چهارم چهره دیگر حقوق بشر و هدف ارگان‌های مبدع این گروه در دانشگاه این است که علی‌رغم اینکه ما عضو بسیاری از این نهادها و کنوانسیون‌ها هستیم، عملاً جایگاه ما در حالت انفعال بوده و همیشه بدهکار بوده‌ایم و در حال حاضر ما باید حالت فعال بگیریم. به این معنا که حقوق بشر ترسیم شده غرب و سکولار یک چهره رسانه‌ای و جا افتاده و یک چهره پنهان دارد که سانسور می‌شود و آن چهره پنهان دو بعد دارد که یک بعد آن قرائت اسلامی ایرانی حقوق بشر است که در هیاهوی هجمه رسانه و غرب به این صورت مطرح می‌شود که اسلام و ایران حقوق بشر ندارد.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، ادامه داد: بُعد دیگر این است که ظاهرِ چهره، جذاب و زیبا بوده ولی دوگانگی و ریاکاری آن مخفی می‌شود که این در ۷۰ سال گذشته در جنگ‌های استعماری و هجمه‌های وارده به ویتنام، افغانستان، عراق، یمن و اوج آن امروز در فلسطین رخ داده و آن‌قدر در هیاهوی رسانه‌ای فعالیت می‌کنند که این مسئله مطرح نشود. بُعد نقض حقوق بشر با همین موازین و کنوانسیون‌ها که مغفول واقع شده و ما در این زمینه طلب داریم. نقض حقوق ملت‌ها، جوانان، خانواده، زنان و اقلیت‌ها در چهره دیگر حقوق بشر بین‌الملل نقش بسیاری داشته و آن بعد کاری است که ما می‌خواهیم در قالب برنامه‌های کوتاه و بلندمدت به صورت پروژه‌های تحقیقاتی،نشست‌ها، کتاب‌ها، کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی و بین‌المللی ورود کرده و به مسئله از موضع طلبکارانه نگاه کنیم نه موضع منفعل و بدهکار.

وی یادآور شد: به صورت کشوری تلاش شده که این خلاء در این زمینه جبران شود و ما آینده بهتری در زمینه حقوق بشر بین‌الملل در نهادها پیدا کنیم. رسالت دانشگاه نیز در این زمینه بوده که این گروه و گروهای مشابه را ایجاد کرده. امروز دانشگاه در تلاش است که به سمت نسل چهار و پنج برود. نسل چهارم نسلی بوده است که به دنبال تولید ثروت بوده و امروز نسل پنجم دانشگاه تمدن ساز و در حال حرکت از جامعه‌ساز به تمدن‌ساز است. جامعه‌محور حل مشکلات جامعه ایرانی در حوزه‌های مختلف و تمدن محور حل مشکلات جهان اسلام است و اگر بخواهیم روی چهره دیگر بین‌الملل کار کنیم، آن بُعد تمدن محور است.

بصیری ادامه داد: جنایت علیه بشریت نظام‌مند بوده و توسط دولت در قالب یک سیاست کلان مطرح می‌شود. جنایت جنگی مانند جنایت علیه بشریت است با این تفاوت که ممکن است نظام‌مند نباشد. زمانی دیوان می‌تواند به این جرائم رسیدگی کند که اتباع آن کشور یا خود دولت به عنوان اتباع و جرائم یک کشور در ذیل اساس‌نامه رُم مطرح شده باشند. این دیوان چندین صلاحیت برای رسیدگی به پرونده‌ها دارد که شامل صلاحیت تکمیلی و صلاحیت ذاتی است.

رئیس گروه پژوهشی چهره دیگر حقوق بشر، اضافه کرد: دیوان کیفری به عنوان بزرگ‌ترین نهاد بین‌المللی مطرح است که می‌تواند به جرائم کیفری رسیدگی کند و این موضوع ما را بر آن داشت که سعی کنیم این دادگاه شبیه‌سازی شده را بر اساس پایه دیوان بین‌المللی کیفری برگزار کنیم. در حال حاضر ما در حال دنبال کردن این رسالت در گروه‌های پژوهشی هستیم و یکی از مصادیق عمده آن مسئله فلسطین و حقوق بشر مسلمان‌ها است. جنایت‌های انجام شده در سرزمین‌های اشغالی خصوصاً غزه که سبب اعتراض افکار عمومی شده در گذشته سابقه نداشته است.

وی در خصوص برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در گروه پژوهشی چهره دیگر حقوق بشر، افزود: برنامه کوتاه مدت شامل سمینارها، همایش‌ها و نشست‌های ملی و بین‌المللی است. برنامه‌های میان مدت شامل آموزش‌های میان و کوتاه مدت و برنامه‌های بلند مدت نیز حرکت گروه به سمت چند مجله تخصصی بین‌المللی داخلی، خارجی و پردیس آموزش تخصصی بین‌المللی است. دادگاه شبیه‌سازی یا موت کورت محاکمه سران رژیم صهیونیست در ایران اولین یا دومین مورد و یکی از ابزارهای مورد نیاز در تقابل با دنیای استکباری است که ما در حال ورود به این زمینه با تأخیر هستیم و از ابزارها و نهاد نظام بین‌المللی برای مقابله با جنایات ضد حقوق بشری که در فلسطین و غزه از طرف سران رژیم صهیونیستی انجام شده، با کنوانسیون‌ها و مبانی حقوق بشری و نهادها از جمله دادگاه کیفری بین‌المللی استفاده کنیم که شاید الگویی برای دیگر کشورهای اسلامی که در این زمینه خلأ دارند باشیم.

بصیری افزود: اگر زمانی این ایده اجرایی و دادگاهی تشکیل شد، باید بتوانیم این نمونه خروجی را در آنجا تکمیل کنیم. در واقع تلاش ما بر این است که با این دادگاهی که تشکیل می‌شود، این دادگاه شبیه‌سازی شده چند بعد دارد که یکی از آن‌ها بعد خروجی میدان عملیاتی بین‌المللی است که چنین دادگاهی می‌تواند برای دانشجویان، اساتید و محققان این رشته بسیار آموزنده باشد. دومین مسئله این است که خروجی آن می‌تواند افکار عمومی در داخل و خارج را آگاه کند و بعد سوم آن تبیین رسانه‌ای مسئله است و چهارمین و مهم‌ترین خروجی آن این است که ما به سبب این تحقیق که چند ماه روی آن کار شده و متخصصان این رشته لوایحی را طراحی و فرستاده و زمینه رخ دادن آن را فراهم کرده‌اند که داوری شده و بهترین‌های آن در دادگاه توسط بهترین قضات باتجربه داخلی و خارجی و وکلا رأی داده شده است. از جمله جنایاتی که استمرار پیدا کرده، جنایت رژیم صهیونیستی علیه فلسطین است و هدف ما در این نشست این است که یک گام در این زمینه برداشته شود و استمرار آن را در برنامه‌های کوتاه و بلند مدت تکمیل کرده و بتوانیم در رسالت دانشگاه نسل ۴ و ۵ یک قدم از بُعد حقوق و سیاست برداریم.

در ادامه میلاد میری، معاون علمی گروه پژوهشی چهره دیگر حقوق بشر، گفت: «موت کورت» کُنشی در جهت شبیه سازی یک دادگاه حقیقی و معمولاً یک کُنش رقابتی و دانشگاهی است که در قالب آن سعی می‌شود نقش‌هایی که در یک دادگاه حقیقی مثل دادستان و قاضی حضور دارند، شبیه‌سازی شده و در قالب آن اساتید، قضات و وکلا در جایگاه شخص قضاوت کننده نشسته و دانشجوها در قالب تیم‌های دانشجویی در جایگاه خواهان و خوانده قرار می‌گیرند. در ابتدا تیم‌های دانشجویی لوایح خود را به صورت کتبی ارسال کرده و بعد از مدتی این لوایح توسط داوران مورد داوری قرار گرفته و نهایتاً دو یا چهار لایحه به دور شفاهی راه پیدا می‌کنند که در این دوره تیم‌های دانشجویی لوایح خود را به صورت شفاهی برای داوران تشریح کرده و در نهایت به تیم برنده جوایز مادی اهدا می‌شود.

وی در خصوص مزیت‌ها و ضرورت‌های اجرای موت کورت، یادآور شد: مهم‌ترین مزیت آن توسعه مهارت‌های حقوقی است و دانشجوها می‌توانند فهم و ادراک خود را که به صورت نظری در کلاس‌های دانشگاهی آموخته‌اند، به صورت عملی اجرا کنند، ولی بعضاً ممکن است که موت کورت ها برون دادهایی نیز داشته باشند که مقامات بتوانند از آنها برای طرح موضوع در پرونده‌های ملی و بین‌المللی بهره‌برداری کنند. به دلیل اینکه موت کورت جنبه رقابتی و دانشگاهی دارد، عموماً در سطح ملی برگزار می‌شود. موت کورت های بین‌المللی بر اساس پایه حقوقی بین‌المللی برگزار شده و موت کورت ما بر اساس پایه دیوان کیفری بین‌المللی است که این دیوان به واسطه جرائمی که در قرن بیستم رخ داده، جرم‌های آشکار به وجود می‌آید که سبب می‌شود سازمان ملل متحد کمیسیون حقوق بین‌الملل خود را مأمور کند که یک دیوان بین‌المللی با موضوعات کیفری ایجاد کند و سعی در به وجود آمدن دادگاهی شد که جنبه دائمی داشته باشد.

معاون علمی گروه پژوهشی چهره دیگر حقوق بشر، خاطرنشان کرد: در سال ۲۰۰۲ دیوان کیفری بین‌المللی تأسیس می‌شود. این دیوان طبق بند پنج اساسنامه خود، می‌تواند به چهار جرم کلی از جمله جنایت نسل‌کشی، جنایت تجاوز، جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی رسیدگی کند.

انتهای پیام